"سمندر" افسانه ایران

افسانه های کهن ایرانی "سمندر" را زاده آتش می دانند که نامش ترکیبی از ۲ کلمه سام (آتش) و اندر (در میان) است. سمندرها در فصل زمستان برای فرار از سرما وارد شکاف درختان می شوند. در قدیم که انسان ها، چوب ها را به عنوان سوخت آتش می زدند، ناگهان سمندر از آن به بیرون می جهید. به همین دلیل، قدیمی های ایران سمندرها را موجوداتی زاده آتش می دانستند و آن را نماد پاکی، شجاعت، ایمان پایدار و انسان راست کردار می دانستند.

سمندرها گونه های بسیار متنوعی دارند اما یکی از آنها سمندری است که اِندِمیک (بومی) ایران است. گونه های اِندِمیک یعنی موجوداتی که انحصارا در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنند و فقط خاص آن منطقه هستند. سمندر لرستانی با نام علمی Neurergus Kaiser را گاهی محلی ها به نام مارمولک رنگی می شناسند. این گونۀ بسیار زیبا و باشکوه با بدنی نرم به درازای ۱۴ سانتی متر در کوه های زاگرس در شمال خوزستان و مناطق آبشاری لرستان زندگی ناآرامی را سپری می کند. سمندر لرستانی اصلا موجودی نیست که قابلیت خوراکی داشته باشد؛ بنابراین تقریبا کسی در ایران یافت نمی شود که آن را شکار کند تا غذایی از آن تولید کند. این سمندرها، حتی شکارچی طبیعی هم ندارند. بنابراین به نظر می آید که نباید خطری آنها را تهدید کند در حالیکه اصلا این گونه نیست. سمندرهای لرستانی آنچنان در معرض تهدید انقراض قرار گرفته اند که در اجلاس ساتیس (حمایت از گونه های طبیعی) که ابتدای امسال در قطر برگزار شد، ممنوعیت خرید و فروش این گونه زیبا تصویب شد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی هر سمندر لرستانی گاه تا ۷۵۰ دلار خرید و فروش می شود و افراد محلی گاه هر سمندر را با قیمت فقط ۱۰۰ تومان می فروشند.

سمندر لرستانی در دنیا بی نظیر است و هیچ همتایی از آن در دیگر جاهای دنیا وجود ندارد و اکنون این نادرترین گونه زاگرس در حال انقراض است.

افسانه صورت فلکی خرچنگ

صورت فلکی خرچنگ نماد ماه تیر است و به علت ستارگان کم سویی که دارد درشهرهای بزرگ قابل رویت و شناسایی نیست. در طول تاریخ، راجع به این نقش آسمانی برداشت های متفاوتی شده است؛ مثلا در برخی متن ها او را یک کاردینال دانسته اند که سمبلی از آب و آرامش، و نیز هدایت کننده همه جانداران به سوی احساسات است.

محقق آلمانی « پیتر جانسون » ادعا کرده بود که این صورت فلکی به سالِ ۴۰۰۰ قبل از میلاد در بابل و حتی یونان در شمایل یک لاک پشت شناخته شده بود. اگرچه به سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد در یونان نیز سرطان به شکل سوسکی بزرگ ثبت شده بود که برای آنها نماد مقدس ابدیت به حساب می آمد. همچنین در نسخ خطی مصور نجومی قرن دوازده میلادی، این صورت فلکی در شکل یک سوسک آبی نمایش داده شده است. اما جدیدترین سمبل برای این برج یک خرچنگ از نوع آبی است که پوشش خارجی محافظ دارد.

صورت فلکی خرچنگ به همراه صورت فلکی مار آبی یکی از دوازده خان هرکول را به وجود آوردند. طبق افسانه های یونان باستان، "هرا" صورت فلکی خرچنگ را در آسمان قرار داد. 

افسانه صورت فلکی دوشیزه (سنبله)

در طول تاریخ در سرزمین های گوناگون صورت فلکی "سنبله" را نماد الهه های متفاوتی می پنداشتند.

او را به هر الهه برجسته و والا از جمله ایشتار الهه حاصلخیزی در بین النهرین، ایزیس الهه باروری در مصر، دیمتر الهه مادر زمین و خواهر زئوس، و نیز مریم باکره در آیین مسیحیت و حتی آتنا ایزد بانوی عقل و زیبایی و جنگ نسبت داده اند.

سنبله تنها چهره زنانه در منطقه البروج است و یکی از قدیمی ترین و واضح ترین صور فلکی آسمان می باشد. این نقش آسمانی دومین صورت فلکی از نظر بزرگی است. خورشید در عبور سالانه خود از دایره البروج، بیشترین زمان را در این صورت فلکی می گذراند. آلفای سنبله به نام سماک اعزل در لاتین به معنای خوشه گندم آمده که در دست دوشیزه ای قرار دارد. 

افسانه صورت فلکی شیر (اسد)

این صورت فلکی در فصل بهار در نیمکره شمالی و در پاییز در نیمکره جنوبی قابل مشاهده است. نقش آسمانی جزو معدود صورت های فلکی است که به نام خود شباهت زیادی دارند. او در آسمان همچون سلطان حیوانات جلوه می کند!

صورت فلکی اسد در زمان های باستان از تقدس ویژه ای برخوردار بود؛ به خصوص در مصر باستان. این تقدس به طغیان سالانه نیل و قرارگرفتن خورشید در صورت فلکی اسد مربوط می شود، زیرا این طغیان برای باروری زمین اهمیت حیاتی داشته است.

اسطوره این صورت فلکی زیبا و درخشان به خوان اول هرکول، قهرمان افسانه ای یونان، مرتبط می شود. هرکول در این ماموریت موظف بود شیری را از بین ببرد که در روستای نمیا موجب آزار و اذیت اهالی شده بود. جانور درنده عملا شکست ناپذیر بود و پوست او سخت تر از فولاد می نمود. این شیر از اولاد تیفون، بزرگترین هیولای جهان، بوده است و بر طبق بعضی از داستان ها او توسط تیفون یا سگ ارتس و یا حتی توسط خدای ماه سلن زخم ناپذیر شده است. غاری که شیر خوفناک و وحشی در آن می زیست دو راه خروجی داشت و جانور درنده به راحتی می توانست خود را از یکی از دو دهلیز نجات دهد.