"سمندر" افسانه ایران

افسانه های کهن ایرانی "سمندر" را زاده آتش می دانند که نامش ترکیبی از ۲ کلمه سام (آتش) و اندر (در میان) است. سمندرها در فصل زمستان برای فرار از سرما وارد شکاف درختان می شوند. در قدیم که انسان ها، چوب ها را به عنوان سوخت آتش می زدند، ناگهان سمندر از آن به بیرون می جهید. به همین دلیل، قدیمی های ایران سمندرها را موجوداتی زاده آتش می دانستند و آن را نماد پاکی، شجاعت، ایمان پایدار و انسان راست کردار می دانستند.

سمندرها گونه های بسیار متنوعی دارند اما یکی از آنها سمندری است که اِندِمیک (بومی) ایران است. گونه های اِندِمیک یعنی موجوداتی که انحصارا در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنند و فقط خاص آن منطقه هستند. سمندر لرستانی با نام علمی Neurergus Kaiser را گاهی محلی ها به نام مارمولک رنگی می شناسند. این گونۀ بسیار زیبا و باشکوه با بدنی نرم به درازای ۱۴ سانتی متر در کوه های زاگرس در شمال خوزستان و مناطق آبشاری لرستان زندگی ناآرامی را سپری می کند. سمندر لرستانی اصلا موجودی نیست که قابلیت خوراکی داشته باشد؛ بنابراین تقریبا کسی در ایران یافت نمی شود که آن را شکار کند تا غذایی از آن تولید کند. این سمندرها، حتی شکارچی طبیعی هم ندارند. بنابراین به نظر می آید که نباید خطری آنها را تهدید کند در حالیکه اصلا این گونه نیست. سمندرهای لرستانی آنچنان در معرض تهدید انقراض قرار گرفته اند که در اجلاس ساتیس (حمایت از گونه های طبیعی) که ابتدای امسال در قطر برگزار شد، ممنوعیت خرید و فروش این گونه زیبا تصویب شد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی هر سمندر لرستانی گاه تا ۷۵۰ دلار خرید و فروش می شود و افراد محلی گاه هر سمندر را با قیمت فقط ۱۰۰ تومان می فروشند.

سمندر لرستانی در دنیا بی نظیر است و هیچ همتایی از آن در دیگر جاهای دنیا وجود ندارد و اکنون این نادرترین گونه زاگرس در حال انقراض است.