یلدا؛ رشته ارتباط اقوام ایرانی

یلدا یک واژه سریانی به معنای میلاد و یکی از سنت‌های ایرانی است که با تاریخ ملی ایرانی پیوند دیرینه‌ای دارد و چنین جشنی در هیچ نقطه‌ای از جهان وجود ندارد زیرا تمام ویژگی‌های این جشن کهن پای از خاک ایران برآورده است.

در آیین ایران باستان بسیاری بر این باورند که شب یلدا شب تولد مهر و مهر نیز خدایی که پیش از «اشوزردتشت» مورد پرستش ایرانیان بوده است و این خدا بعدها توسط آیین زردتشت از منزلت پیشین خود فرو کشیده شده است و در زمره ایزدان قرار گرفته است و اهورا مزدا جای آن را می‌گیرد اما به هر تقدیر شب یلدا؛ شب تولد مهر است که مهر همان آیین خورشید و نور و روشنایی است و نور چیزی است که همواره مورد تقدیر و ستایش ایرانیان بوده است.

.

. 

تا زمانیکه کسی از حجاز خبر بیاورد که خداوند نور، زمین و آسمان یکی است ایرانیان بر این باور بودند و نور را نشانه و آیتی از خداوند و به عنوان برترین نشانه پرودگار می‌دانستند بنابراین بعد از آنکه مهر از آن منزلت گذشته فرو کشیده شد همچنان مورد تقدیر و ستایش قرار گرفت و نشانه‌هایی از وجود پرودگار بود و ایرانیان به سوی نور نماز می‌خوانند یعنی قبله زرتشتیان نور بود نه یک بنای مشخص و ساخته شده.

البته بعد از گذر زمان و از آنجایی که قلم در دست دوست نبود این اندیشه تحریف شد و به ایرانیان این عیب را منتسب کردند که اینان قومی آتش پرست بودند حال آنکه چنین نبود و کسانی که چنین داعیه دارند حتی به این نکته فکر نمی‌کنند که اگر دین ایرانی آتش پرستی بوده است پس اهورا مزدا چه کسی بوده است و حتی استاد دکتر محمد معین نیز پایان نامه دکتری خود را به این موضوع اختصاص داده است.

«یلدا» یکی از نشانه‌های تعلق خاطر ایرانیان به یکی از آیات الهی و یا برترین آیه الهی یعنی نور است و راز ماندگاری یلدا نیز در همین نکته است و در ذات این آیین پنهان است چرا که نژاد ایرانی از پگاه تاریخ تا روزگار کنونی به نور اهمیت می‌دادند و در شب یلدا نیز تمامی مراسم و رفتارها بر اساس این اندیشه شکل می‌گیرد برای مثال برای گرامیداشت این شب فرخنده انواع میوه‌ها را تهیه می‌کنند و بر سر سفره یلدا می‌گذارند البته این تنها برای خوردن نیست و به نوعی شکرگزاری این نعمت‌ها و مورد تقدس قرار دادن آنها است و رسم براین است که از آغاز شب تا دمیدن نور و برآمدن آفتاب اهل خانه به اتفاق همسایگان به شادکامی می‌گذرانند.

نکته مهم در ظلمت شب یلدا است که به عنوان نماد درازترین زمان تاریکی و تیرگی در طول سال به شمار می‌آید و این جای تامل دارد که ایرانیان در شبی که بر باور آنها درازترین ظلمات را دارد اینگونه به جشن و شادمانی می‌پردازند و این شادی از این رو است که ایرانیان برداشتی دلشنین و مثبت حتی از تاریکی دارند و بی‌جهت نیست که در بسیاری از کتیبه‌های هخامنشی اینگونه بیان شده است که «بزرگ است اهورا مزدا که زمین را و آسمان و شادی را آفرید». زمانیکه در این نکته تامل می‌کنیم، می‌بینیم که شادی به اندازه آفرینش زمین و آسمان اهمیت دارد و حتی در اشعار پارسی نیز ما شاهد این نکته هستیم که شاعران برداشت زیبایی از شب یلدا ارایه کرده‌اند بنابراین یلدا در نگاه کلی مبین پیوند و دوستی بین اقوام است و یکی از ماندگارترین آیین‌های ایرانی است.